هفت آبان

آن شب که ماه گرفت

چرا و چگونه کوروش هخامنشی ظرف صد واندی سال اخیر در حافظه تاریخی ما به اشکال و انحاء مختلف بزرگ داشته می شود و گاه به حاشیه می رود و بعد دوباره بزرگ داشته می شود؟

در سال‌های منتهی به انقلاب ۵۷ اکثریت انقلابیون اعم از منتها الیه چپ تا راست و مذهبی و ملی گرا، در انتقاد به عملکرد پهلوی دوم آن جمله ی معروف پادشاه وقت را به انتقاد وتمسخر می گرفتند که در جشن‌های ۲۵۰۰ ساله گفته بود: کوروش آسوده بخواب ما بیداریم

اما در سال‌های روی کار آمدن مصدق و پا گرفتن نهضت ملی و سال‌های بعد از آن این شخصیت توسط همه اقشار و احزاب و گرایش های وقت به انحاء مختلف بزرگ داشته می شود، پس از سال‌های انفلاب ۵۷ و اتمام ماه عسل انقلابیون و جامعه ، با قدرت گرفتن گرایش های چپ مذهبی و اسلام سیاسی و به حاشیه رفتن چپ کمونیست و مارکسیست و ملی گرا وغیره، و در تداوم قدرت گرفتن روحانیون چپ مذهبی و ایدئولوژیک ومتصلب شدن فضای فرهنگی و سیاسی و اجتماعی ، این بار دوگانه ی اسلامیت و ملیت همچون دوره مشروطه ، بشکل دیگری بعدی دوقطبی به خود می گیرد و طی سالیان دراز تا سال‌های اخیر مفهوم ملیت قربانی امت گرایی اسلام سیاسی شیعی می شود، واین بار مفهوم ملیت همچون قرن سوم هجری وبرامدن یقوب لیث صفاری و فردوسی وپرداخت شاهنامه ، شاهد بازگشت جامعه به مفهوم ملیت هستیم هرچند که این مفهوم همواره در اعماق حافظه و ناخودآگاه جمعی ما حضور داشته، ولی این بار بشکلی تقابلی و نوستالژیک تر در مقابل ایدئولوژی مذهبی مسلط بر جامعه، اما مسئله این است که مقبره و منشور کوروش در دوره قاجاریه و زمان پادشاهی ناصرالدین شاه اتفاق می افتد ، زمانی که ایران عهد ناصری در تب و تاب تجدد و دست وپنجه نرم کردن با سنت است ، مقبره و لوح کوروش توسط هرمزد رسام آشوری ( کلدانی تبار) وباستان شناس که در انگلستان تحصیل کرده بود ، کشف می شود و لوح معروف حقوق بشر کوروش در شهر باستانی بابل در میان رودان ( بین النهرین) کشف می شود، وبه بریتانیا منتقل می شود، اما با برآمدن رضاخان و رشد ناسیونالیسم باستان گرا و آغاز توسعه ی مدرنیستی در زیرساخت‌های اساسی کشور با کوروش و نام یادش در حدی اساطیری شروع به مطرح شدن می کند تا سال‌های واپسین پهلوی دوم و باز رخ نمودن آن در زبان و بیان و خاطره جمعی نسل‌های پس از انقلاب ۵۷ اما براستی علت ودلیل و عامل این دافعه و جاذبه کوروش و منشور حقوق بشری اش، درکنار مفاهیم ملی و فردوسی وشاهنامه بخاطر چیست؟ چرا این روزها اینقدر مفهومی نمادین یافته است؟

در میان نسل‌هایی که تکنولوژی های ارتباطی بی شک تمایلشان را به فردیت و جهانی شدن و جهان وطنی نیز بیشتر کرده است در بستر جامعه و حکومت وساختاری رو متصلب تر شدن...